Kinderen in de Bunker

In november 2024 namen 200 kinderen uit groep 8 van acht basisscholen uit Leusden (7) en Scherpenzeel (1) deel aan het project “Kinderen in de Bunker”. Ze vertelden in de Museumbunker Grebbelinie over oorlog, herdenken, persoonlijke familiegeschiedenissen en plekken uit de regio waar tijdens de Tweede Wereldoorlog belangrijke gebeurtenissen plaatsvonden. De interviews werden opgenomen en verwerkt tot een film van ongeveer 10 minuten per school.

Dit was de derde editie van het project, dat dit jaar als een volledige schooldag werd aangeboden. De kinderen werden opgevangen in de zaal van Recreatieboerderij Berg, dichtbij
de Museumbunker,waar ze een gevarieerd programma kregen waaronder:

Een presentatie van de Historische Kring Leusden over gebeurtenissen en plekken in de buurt.

Paula Bonekamp over het ‘meisje in dekenkist’

Jose Huurdeman over de schillenjongen van Kamp Amersfoort (uit haar boek ‘bij de beuk linksaf’)

Ronald Polak vertelde zijn familieverhaal en had het over onderduiken en persoonsbewijzen vervalsen

Daarna gingen de kinderen in kleine groepen aan de slag met het maken van muurkranten, die een beeld gaven van hun gedachten over oorlog. Een selectie van deze muurkranten werd gedrukt in een oplage van 1000 exemplaren, in de vorm van een krant, en verspreid op scholen en bij herdenkingsplekken.

De kinderen werden één voor één geïnterviewd in de Bunker, waar ze vragen kregen over hun kennis en gedachten over de Tweede Wereldoorlog, de hongerwinter, het herdenken en persoonlijke ervaringen.
Ze konden openhartig hun mening delen, zonder de aanwezigheid van leerkrachten, ouders of andere kinderen. Dit zorgde voor eerlijke en krachtige uitspraken.

Het dagproject ‘Kinderen in de Bunker’ werd mede mogelijk gemaakt door NEOS, de cultuurorganisatie voor onderwijs in Amersfoort en Leusden, die zich actief inzette voor de succesvolle uitvoering van het dagprogramma per school.

Het volledige programma werd enthousiast ontvangen door de kinderen. In de montage van de films werden de uitspraken van de kinderen per school achter elkaar geplaatst, wat de impact van hun woorden vergrootte. Begin april 2025 werden de films op de scholen vertoond, en meer dan 500 kinderen hebben ze gezien. Leerkrachten gaven aan dat de film hun lessen over oorlog en herdenken heeft verrijkt en veel scholen willen hiermee doorgaan.

Kinderen in de Bunker 2024/2025 compilatie

Uit de reacties van scholen, kinderen en ouders blijkt dat het project hen niet alleen meer kennis gaf, maar ook het respect voor de oorlogsgeschiedenis vergrootte. Kinderen gingen thuis gesprekken aan
over wat ze hadden geleerd, en de film werd met hun familie gedeeld. Het persoonlijke karakter van het project zorgde voor grotere betrokkenheid en levendige gesprekken.

De actualiteit van de oorlog in Oekraïne, die halverwege de eerste editie van het project begon, maakte het onderwerp nog relevanter. Waar kinderen aanvankelijk niet geloofden dat een oorlog in
Europa mogelijk was, veranderde hun perspectief door de escalatie van de situatie in Oekraïne en de onzekerheden in het Midden-Oosten. Ook werden er meer kinderen geïnterviewd die uit oorlogsgebieden waren gevlucht, wat de gesprekken over oorlog nog persoonlijker maakte. Dit laat zien dat oorlog dichterbij is dan we soms denken, en we vinden het van groot belang om het gesprek met kinderen over deze onderwerpen gaande te houden.

Elk kind heeft zijn eigen verhaal dat gehoord mag worden, en door over dit zware onderwerp op een toegankelijke en ontwapenende manier in gesprek te gaan, wordt de geschiedenis levend gehouden en wordt het respect voor cultureel erfgoed vergroot. De scholen gaven aan graag door te willen gaan met “Kinderen in de Bunker”, en het project wordt als een waardevolle aanvulling op het bestaande wereld-oriëntatieonderwijs en burgerschap gezien.

De derde editie werd door de deelnemers als goed georganiseerd ervaren. De opvang was prettig en ouders gaven aan het belangrijk te vinden om hun kinderen deel te laten nemen. De leerkrachten gaven aan dat de film hen extra handvatten gaf om het gesprek over oorlog en herdenken aan te gaan en dat het onderwerp meer is gaan leven bij de kinderen.

Van de acht gemaakte films is een compilatiefilm van ongeveer 25 minuten samengesteld, die vertoond wordt bij voorlichtingsbijeenkomsten en mogelijk op RTV Utrecht. Op 7 mei is de compilatiefilm vertoond in De Sint Jozefkerk in Achterveld. Er waren meer dan 200 belangstellenden aanwezig.

De reacties van kinderen, ouders, leerkrachten en andere organisaties onderstrepen de waarde van het project. De zorg om de herinnering aan de oorlog levend te houden is met de actuele situatie in Oekraïne alleen maar toegenomen. “Kinderen in de Bunker” draagt op een belangrijke manier bij aan het bewustzijn van kinderen over oorlog en vrede.

De positieve reacties bevestigen dat dit project niet alleen geslaagd is, maar ook een waardevolle bijdrage levert aan het gesprek over oorlog en herdenken in de samenleving.

“Verschillende werkvormen, veel interactie, het onderwerp sloot aan bij de belevingswereld van de kinderen. Goed dat jullie veel vertelden over de geschiedenis dichtbij huis.”

“De combinatie van persoonlijke verhalen en de historische context was erg krachtig. De kinderen zagen het niet alleen als ‘geschiedenis’, maar als iets dat echte mensen heeft geraakt. Dit heeft hun empathie vergroot en hun bewustzijn van de impact van oorlog verdiept.”

“De kinderen waren enthousiast en betrokken. Een prettige ervaring en een interessante dag.”

“De kinderen hebben niet alleen veel geleerd over de oorlog, maar ook over de waarde van vrijheid en vrede. Het project heeft ze aan het denken gezet over wat het betekent om in een veilige samenleving te leven en waarom herdenken belangrijk is.”

“De interactieve aanpak was uitstekend! De kinderen konden zich inleven in de verhalen van anderen en zelf actief bijdragen door hun eigen perspectieven te delen. Het was een mooie manier om de geschiedenis levendig te maken en relevant voor hun eigen leven.”

We zetten ons in om van ‘Kinderen in de Bunker’ een jaarlijkse traditie te maken op basisscholen in Leusden, Scherpenzeel en zoveel mogelijk andere gemeenten. Het verkrijgen van de benodigde financiële middelen is hierbij essentieel en fondsen spelen daarin een cruciale rol.

Kinderen in de bunker wordt mede mogelijk gemaakt door:

Bekijk Kinderen in Bunker ook op Instagram, Facebook en X.com en Linkedin

Stichting Verhalen uit de Vuurlinie
stichting@verhalenuitdevuurlinie.nl
Tel.: 06 - 16 79 60 31

Bezoekadres op afspraak
Houtvester 29, 3834 CV Leusden